Natuurlijk, dat hangt ervan af.
Koeienorkesten bestaan echt en ze klinken nooit hetzelfde. Dat zit zo:
Koeien in de Alpen
Boeren in de Alpen hebben grote ontoegankelijke weiden waar hun kudden bijna vrij kunnen grazen. Om het vee te kunnen terugvinden hebben de dieren een stevige bel om hun nek. Het klinkende resultaat is heel veel ongeorganiseerd geluid dat kilometers verder of hoger nog te horen is. Dus geen muzikaal resultaat, maar wel geluid om het vee te kunnen terugvinden, en ook geschikt om te horen welk dier nog niet gevonden is.
Muzikaal vee?
Ja toch wel!
Op vakantie in de Dolomieten hoorden we het vee van een muzikale boer optreden. Vee graast graag bij elkaar en ze stommelden als het ware collectief van het ene lekkere hapje naar het volgende. De boer had ze gestemde bellen omgehangen, zoals pianotoetsen gestemd klinken. Door die voorkeuze werd het geluid van bellen ‘gehoorde klank’ en via de hobbels in de weiden een voortdurende improvisatie die direct herkenbaar was als muziek, ook als je het vee niet kon zien.
Ook deze ervaring van de verbindende kracht van muziek was voor ons heel bijzonder.
Grensverleggend
Die boer pleegde dus een stevige culturele daad, ook omdat hij daarna zelf niet meer bij de uitvoeringen van zijn koeienorkesten betrokken was. Hij voegde live muziek toe aan de toch al grootse natuur daar.
Maar nog belangrijker: deze boer voegde ook het filosofische toeval toe in de uitvoeringspraktijk. Waar ‘toevalsmuziek’ altijd een hoorbaar menselijk construct is, was die beperking bij zijn koeien verdwenen. Dat we daar de toevallige luisteraar waren, droeg nog extra bij aan dat (inmiddels 25 jaar geleden) nog steeds onvergelijkbare resultaat.
In onze club willen we componisten en musici inspireren om zich te verbinden aan deze maximale vrijheid in klank en organisatie. Dat kan door het filosofische toeval weer centraal te stellen. In onze westerse muziek heeft men dat namelijk al eeuwen zoveel mogelijk willen beperken. Ten onrechte.
Verdiepende vragen:
- Was de boer hierdoor componist, musicus, instrumentmaker, dirigent, improvisator, niets daarvan of alles tegelijk?
- Was er een partituur of speelde de weide zichzelf?
- Waar ligt in dit verband de grens tussen compositie en improvisatie?
- Waar ligt dan de grens tussen georganiseerde klanken (muziek) en ongeorganiseerd geluid (van stilte tot lawaai)?
- Op welke manier wordt dan bijv. een loeiende sirene, stilte, of het geluid van auto’s op de snelweg tot muziek?
Noot: de tekst gaat verder na de volgende plaatjes.
Filmpjes
De volgende filmpjes laten (helaas niet heel goed) horen wat er dan aan de hand is.
Het volgende filmpje laat zien wat een kind er dan van kan maken:
Het volgende filmpje laat (wel heel goed) horen wanneer het geen muzikale intentie heeft:
Daarmee is het hele verhaal over de culturele kwaliteiten van koeien nog niet verteld. Ze blijken namelijk ook te beschikken over taalgevoel.
Klik hier voor een kort verslag van hoogleraar & taalkundige Leonie Cornips die daar onderzoek naar deed. Koeien die groeten? Zeker weten!